ТУТҚУН (Ҳақиқий асирлик ҳикояси) АДАМ УЗКУСА Турк тилидан Мар | Tunchiroq

ТУТҚУН
(Ҳақиқий асирлик ҳикояси)
АДАМ УЗКУСА

Турк тилидан Марзия Сайдам таржимаси

Қалби гўзал уч инсон – Булант Йилдирим, Ризвон Қоя ва Ҳоқон Олбайроққа бағишлайман.

МУҚАДДИМА
#тутқун

2012 йилнинг 9 март куни камерачи дўстим Ҳамид Жўшқин билан ҳужжатли фильм олиш учун Сурияга борган эдик. Асад режимининг қуролли аскарлари бизни ўғирлаб кетишди ва ер ости қамоқхонасига олиб боришди. У ерда кўрганларимиз бизга яп-янги бир дунё эшикларини очди. Бу ер шундай бир дунё эди-ки, озодликдаги инсон бўлганимдан уялдим. Ақл бовар қилмайдиган исканжа ва қийноқларга гувоҳ бўлишимиз билан бирга, ташқарида ўтган ҳар бир кунимиз биздан янаям узоқлашиб кетаётган эди. Ва ортда қолган ҳаётимиз тушга айланиб борарди гўё. Чунки золим Асаднинг ер остида қуриб қўйган зулмат дунёси бутунлай бошқа бир сайёра, бошқа бир олам эди. Бошидан охиригача зўравонлик, ёвузлик ҳоким бўлган ер ости дунёсида тирик қолишнинг ягона йўли иймон ва умидга маҳкам ёпишиш эди. Биз ҳам айнан шундай қилдик, иймон ва умиднинг инсон учун қанчалик буюк бир имкон эканлигини яна бир бор тушуниб етдик.
Қамоқда ўтган кунларимни бирма-бир зеҳнимга қайд қилиб бордим, зеҳним гўё бир компьютерга айланди. Озодликка чиқиб Туркияга қайтгач, бир неча бор бошимдан ўтганларини қоғозга туширишга ҳаракат қилдим, фақат буни бажара олмадим. Чунки ёзиш тушунтириш ва сўзлаб беришга ўхшамайди. Ёзар экансан, эслашни хоҳламаган нарсаларингни қайта-қайта янгидан яшайсан. Бу менга улкан ҳузурсизлик берарди. Шунинг учун ҳам йиллар давомида ичимдаги яраларга дуч келишдан қочиб юрдим. Аммо у ерда ўтган умрим барибир ёзилмоқ учун мени кутиб ётганини ҳис қилардим.

Буни, албатта, ёзишим, тарих саҳифаларига қўшишим керак эди. Китоб ёзиш, асирликда ўтган кунларимни қаламга олиш учун етти йилдан кейин компьютер столига ўтирдим. Бошида қийналдим, аммо кейинчалик яна ўша зулмат дунёсининг қаърига шўнғидим. Хоссатан, қамоқда ўтган кунларимни ёзар эканман, елкамда тонна-тонна оғир ўтмишни ҳис қилар эдим. Натижада, ўзимни ичимни кемирган улкан бир ёлғизликнинг ичидан ўзимни топдим.

Баъзан онгимни ўраб олган қум бўрони билан муроса қилишим қийин бўларди. Ниҳоят катта бир роҳат билан китобни тугатдим. Шу тариқа ёзувчилик инсоннинг ичики яраларини қандай даволашини ўргандим.
Ўғирланишимиз ва қамоқда сақланишимиздан аввал ҳам, эски Шомда яшаб журналистлик фаолиятимни юритар эдим. Китобда ўша фаолиятим хақида ҳам маълумотлар қаламга олинган. Сурияда нотинчлик бошланганида инсонлар озодлик учун қандай бадаллар тўлаганига, қўрқув деворларини қандай йиқитганларига шоҳид бўлгандим.
Бу бўлимини ёзар эканман, охирги йилларда роса мода бўлган конспирологияга таянган совуқ сиёсий таҳлилларни эмас, кўчалардаги жонли ҳаётни тасвирладим. Китоб бир қарашда бир журналистнинг қайноқ ҳаётини тасвирлайди.

Хўш, биз Ҳамид билан нега Сурияга борган эдик? Қўшни мамлакатда инсонлар зулм кўрар экан, биз томошабин бўлиб тура олмас эдик. Қатл қилинаётган болалар ва мазлумлар учун нимадир қилмоқчи эдик.
Ҳалаб, Шом, Идлибдаги ёшлар бизнинг қондошларимиз эмасми? Боланинг бегонаси бўлмайди, у болалар бизнинг ҳам болаларимиз эмасми?
Камерамизни виждон ва инсонийлик мақсадида ишлатмоқ учун у ерда эдик. Зеро, ҳазрати Али розияллоҳу анҳу: «Бир зулмга қарши тура олмасангиз, уни ошкор қилинг ва инсонларни огоҳлантиринг!» – дейди. Қийинчилик ва машаққатларга қарамасдан бу йўлда эканлигимизга ҳечам пушаймон бўлмадик. Чунки Ҳамид ҳам, мен ҳам чиқмас сўқоқларни вақт ўтиб инсон ичида бирикиб кетишини билардик.