Ўзавтосаноат ислоҳ қилиниши керак, бусиз рақобатли автомобиль | bakiroo
Ўзавтосаноат ислоҳ қилиниши керак, бусиз рақобатли автомобиль бозори бўлмайди
Гарчи расмий мақоми Акциядорлик жамияти бўлсада, Ўзавтосаноат бир вақтнинг ўзида ўнлаб вертикал интеграциялашган ишлаб чиқариш корхоналарини назорат қилади. Бир вақтнинг ўзида мулкдор. Бир вақтнинг ўзида сотувчи, ҳам улгуржи, ҳам чакана, ҳам импортчи. Бошқа нормал дунёда ўзаро рақобатлашадиган Chevrolet, BYD, Volkswagen, Škoda, Isuzu, Man автомобиль брендларини Ўзавтосаноат Ўзбекистон ҳудудида ўзаро рақобатчи эмас, монопол режимга хизмат қилувчи шерикларга айлантирган (Kia, Renault, Chery ва Haval ҳам бу қоидага амал қилади). Буюртмалар ва молиявий ресурсларни тақсимловчи. Ўзавтосаноат автомобиль соҳасининг асосий регулятори ҳам. Ўзбекистон ҳукуматининг автомобиль саноатига оид барча қарорлари, хусусан бож ва нотариф чекловларга оид директивалари Ўзавтосаноат истаклари, манфаатлари ва мақсадларини ифода этади. Бошқача айтганда, Ўзавтосаноат ҳукумат таркибида бўлмаган тармоқ вазирлиги (узоқ йиллар Ўзавтосаноат раиси бир вақтнинг ўзида ҳукумат раиснинг ўринбосари бўлиб келган).
Ўзбекистон автомобиль бозорида "эркин рақобат энг катта душман" деб ҳисобланиши айнан Ўзавтосаноатнинг ҳозирги мақоми билан боғлиқ. Ўзбекистон ўтмиши мисолида сиз транспортни оласизми, савдоними, туризм, умумий овқатланиш ё қурилиш, ҳам регулятор, ҳам эгалик ва ўйинчи мақомидаги тармоқ вазирликларининг бўлиши доимо монополияни дастаклаб келган. Бундай иш тутишдан воз кечишгина саналган соҳаларда эркин рақобатга йўл очган.
Ўзавтосаноат мисолида ҳам шу жараён амалга оширилиши керак. Токи Ўзавтосаноат ислоҳ қилиниб, ундан регуляторлик функциялари ҳукуматга ўтказилмаса, соҳанинг вертикал интеграциясидан воз кечилмаса, бозордаги барча ўйинчиларга, уларнинг катта ё кичиклигидан қатъий назар, тенг имкониятлар тақдим этилмаса, шўрпешона ўзбекистонликларнинг танловсизлиги давом этаверади.
Идеалда, активларини битта бренд остида консолидациялаштирган Ўзавтосаноат бозордаги ўнлаб мустақил ва рақобатлашувчи ўйинчилардан бири бўлиши керак холос. Ундан ортиғи эмас.
