Кечирасизлар бу мавзунинг давом этаётганига. Эҳтимол мана шу н | Subject Nazar | Jamshid Muslimov

Кечирасизлар бу мавзунинг давом этаётганига. Эҳтимол мана шу нарса муаммоларимизнинг туб илдизидаги ялмоғизнинг жонидир?

Болаликдан ўз фикрини айта олиш, шубҳаланган нарсани савол остига олишдан қайтарилади. Оқибатда жамият ТАНҚИДОФОБИЯ касаллигига чалинган. Тузалмасак бўлмайди.

Яна бир иллат бор, бу – "гипер-танқидчилик", бизда кўп учрамайди, бу нарса 19-20 асрларда замонавий тарих фанида кузатилган, ва тузатилиб боряпти. Бу ҳақда алоҳида ёзаман, насиб қилса. Аммо мен кўраётган нарса – оиладан тортиб, мактаб, отм, ишхоналар, зиёлилар, мансабдорларгача "танқидофобия" касаллигига дучор бўлган.

Танқид бу – у ёки бу қараш, ғоя, фикр, иш, тизим ва ҳ.к.ни тўғрилигини, самарасини, сифатини, мувофиқлигини, изчиллигини савол остига олиш, уларда кўринган хатони кўрсатиш.

Албатта танқид ҳам хато бўлиши мумкин, чунки у ҳам фикр. Танқид берган таклиф беришга мажбур эмас, аммо тўғри шаклланган танқиддан ечим топиш қийинмас.

Танқидий фикрлаш сурункали етишмовчилиги танқиддан хайиқиш, яъни "танқидофобияни" кучайтиради. Натижада "фақат авторитет ва "тепа" танқид қилиши мумкин, қолганлар жим ўтирсин" деган ўта зарарли ишонч чуқурлашади. Авторитет ва бошлиқ танқидсиз кўзи ўтмаслашади, нафси айнийди, ақли бузилади, ўзи муаммоларни келтириб чиқаради. Изчил танқид йўқлигидан одамлар ўз аламига даво топа олмай, оғзини тикиб ўзини томдан ташлайди, ўзини ёқади... Кўпчилиги эса бутун умр рўшнолик кўрмай яшайди.

Ёшларда изчил фикрлаш, танқидий мушоҳада, таҳлилий кўникмаларини ошириш керак.

Нима таклифлар бор яна?