samiyev.uz | programmist blogi

2023-03-26 15:26:48 Offtopic mumkindir?!
Bugun yakshanba-ku

#offtop

@samiyev.uz Ochish/sharhlash

2023-03-26 08:28:52 ChatGpt bizdan farqli o’laroq, Clean Code yozishni eplayapti.

Davomi bor..

@samiyev.uz Ochish/sharhlash

2023-03-25 21:04:32 ​​Oxirgi 60 yil va dasturlash
Yoxud: aslida aytarli hech nima oʻzgarmadi

Soʻnggi 40 yil ichida kompyuter qurilmalarining hisoblash quvvatini o'tmishda tasavvur qilib bo'lmas darajada o'zgardi.

Misol uchun, endilikda biz telefonlarimizda kompyuter oʻyinlarini bemalol oʻynay-olamiz, ular freon bilan sovitilgan 1970-yillarda tasavvurga ham sig'maydigan super kompyuterning hisoblash quvvatiga ega.

Ammo xuddi shu 40 yil ichida dasturiy taʼminot texnologiyasi deyarli oʻzgarmadi. Axir, biz hali ham 60-yillarda ishlatgan if, while tsikllari va topshiriq iboralaridan foydalanyapmiz-ku.

Agar 1960 yillardagi dasturchining qoʻliga hozirgi hisoblash quvvatiga ega boʻlgan kompyuterni beradigan boʻlsak, u oʻz hayratini yengib bemalol kod yozib bera-oladi.

Dasturlarni yozish jarayonidagina oʻzgarish boʻldi. Men kompyuter qurilmalarini yoki hozirgi kompyuterlarning tezligini nazarda tutmayapman.

Men dasturiy taʼminotning kod qismini nazarda tutyapman.

Bu dasturiy taʼminotning kodini yozish jarayonidagi fikrlash uslubi. Yaʼni bu Dasturlash Paradigmalari holos.

@samiyev.uz Ochish/sharhlash

2023-03-23 16:11:25 ​​ Gigomonika
Yoxud: Dunyoda ish tartiblari oʻzgarib bormoqda

Gigomonika haqida eshitganmisiz? Agar yoʻq boʻlsa, bu postni oʻqish siz uchun juda qiziq deb oʻylayman.

Gigomonika (gig economy) bizning odatdagi ish tartibimiz yaʼni, ishchining kelishuv asosida belgilangan hafta kunlarida, belgilangan vaqt oraligʻida (9:00 dan 18:00 gacha) ishlab berishi haqidagi qarashlarimizni toʻliq oʻzgartirib yuboradi.

Boshqacha qilib aytganda, odatdagi ish tartibi uchun haq toʻlash hisob-kitobi ish beruvchi tomonidan, ishchi oʻz ish oʻrnida boʻlgan vaqt asosida olib boriladi. Gigonomika esa, siz ishlab bergan vaqt yoki ish oʻrnida boʻlganingiz uchun emas, siz koʻrsatgan natijalarga qarab ish haqi hisob-kitobini olib borish tizimini anglatadi.

Eslasangiz, bundan 2-3 yil oldin, Covid tufayli juda koʻpchilik uydan chiqmasdan ishlashga majbur boʻldi. Bu ish rejimi esa Gigonomikaning rivoji uchun xizmat qildi.

Covid karantin tartibi yakunlangandan keyin ham insonlar, masofadan ishlash, ish vaqtlarini oʻzlari belgilashlari va ish haqi ish vaqti asosida emas balki, ishchining koʻrsatgan natijalari asosida belgilanishi maqsadga muvofiq ekanligini anglab yetishdi.

Gigonomika koʻpchilikka maʼqul kelganining sabablari:
Ish joyiga yetib borish uchun vaqt sarflamaysiz

Tashqi koʻrinishingiz, ust-boshingiz haqida kamroq qaygʻurasiz

Ish joyida ish jarayonlariga aloqasi yoʻq narsalarga vaqt sarflanmaydi

Diqqatni boʻluvchi savollar, murojaatlar yozma ravishda amalga oshirilishiga toʻgʻri keladi va siz qaysi payt sizga maʼqul boʻlsa oʻsha paytdagina javob berasiz

Ishdan uyga yetib kelish uchun vaqtingiz ketmaydi
Umumiy qilib aytganda, vaqtingizni oʻzingiz xohlagandek erkin boshqarasiz

Oʻzimga keladigan boʻlsak ikkala ish tartibida ham ishlab koʻrdim. Albatta menga koʻproq vaqtni oʻzim erkin taqsimlaganimda, vaqtimdan unumli foydalana-olishimni anglab yetdim. 

Siz ham oʻylab koʻring, vaqtingizni toʻgʻri taqsimlay-olyapsizmi? Undan unumli foydalanyapsizmi?

Agar unumli foydalanmayapman deb oʻylayotgan boʻlsangiz, oʻylaymanki sizga ham Gigomonika yordam bera-oladi.

@samiyev.uz Ochish/sharhlash

2023-03-23 12:29:25 ​​Work-Life Balance haqidagi postni publish qilganimdan keyin qarasam, oxirgi marta kanalda 13-mart kuni post yozgan ekanman.

Orada oʻn kun uzilish boʻlibdi. Bunga sabab, menda ham Work-Life Balance muvozanati orzu qilarli darajada emas. Bunday uzoq kechikishlar uchun sizlardan uzur soʻrayman.

Buning oqibatida hech qanday moʻljallagan ishlarga ulgura-olmaslik, belgilangan ishlarga ulgurolganda ham, tugallangan ishlarning sifati havas qiladigan darajada boʻlmasligi kelib chiqadi.

Oʻylaymanki, bu muammo ustida har birimiz ishlashimiz lozim. Fikrlaringizni izohlarda kutib qolaman.

@samiyev.uz Ochish/sharhlash

2023-03-23 09:57:55 ​​Work-Life Balance (ning buzilishi)

Ish va shaxsiy hayot muvozanati buzilishiga olib keluvchi sabablarni qisqacha yoritishga harakat qilib ko'rdim.

Boshqalarning sizga nisbatan ishonchini oqlayolmaslikdan qoʻrqish.
Agar siz boshqalarning sizga nisbatan bildirgan ishonchi sizning oʻzingizga bergan ishonchingizdan ustun tursa, xatolik boshqalarda emas sizning oʻzingizda. Bu haqida chuqurroq oʻylab koʻrganingiz maʼqul deb oʻylayman.

Koʻproq pul topish istagi.
Qancha pul ishlasangiz ham kamlik qilaveradi.

Oʻziga nisbatan yuqori talablar.
Shaxsiy hayotni ikkinchi oʻringa qoʻyib, koʻproq vaqtini martabaga bagʻishlab yuborish.

Ota-onalardan oʻrnak olish.
Agar ota-onalar mehnatkash boʻlishgan boʻlsa, yaʼni koʻp vaqtlarini ishda oʻtkazishgan boʻlsa, bola ham oʻz hayotida ulardan oʻrnak olishi.

Ishdagi vazifalarga notoʻgʻri ustuvorliklar belgilash.
Odam vazifalar juda koʻp boʻlgani uchun emas, balki vazifalarning ustuvorlik tartibi ustida ishlanmaganligi uchun, ayrim vazifalarga belgilanganidan koʻra koʻproq vaqt ajratishiga toʻgʻri kelishi mumkin.

Psixologik travma.
Hayotdagi muammolarga yechim izlashdan qochib, ishdan alamini olishi. Bu oxir oqibatda muammoning qaysidir maʼnoda unutilishiga olib keladi, lekin muammo yechilmagan holatda qolib ketadi.

Hobby yaʼni sevimli mashgʻulotning yoʻqligi.
Agar siz “ish-uy” tamoyili bilan yashayapsizmi demak sizda ishdan boʻsh vaqtingizni toʻldirish uchun hayotingizda boshqa hech narsa yoʻq.

PS: Har birimiz, ayniqsa dasturchilar bu boʻlimlarning har biri haqida chuqur oʻylab koʻrganlari maʼqul deb oʻylayman. Chunki bunday muammolar bilan yaʼni, buzilgan “ish va shaxsiy hayot muvozanati” aqliy faoliyat yuritadigan insonning foydali fikrlash darajasi ancha past boʻladi degan fikrdaman.

@samiyev.uz Ochish/sharhlash

2023-03-13 20:18:35 ​​Ish beruvchiga (suhbat vaqtida) albatta shu savollarni bering.

1. Ish kuni qanday tartibda oʻtadi?

Siz, ish sharoitlari, ish kuni qachon boshlanishi va tugashi, qanday texnologiyalar qoʻllanilishi va hokazolarni oldindan bilib olishingiz lozim.

2. Men kimlar bilan va necha kishi bilan ishlashimga toʻgʻri keladi?

Ish beruvchi sizga alohida loyiha beradi yoki siz guruh bilan ishlaysiz, bu ham juda muhim faktor. Agar guruh bilan ishlashingizga toʻgʻri kelsa, kelajakdagi hamkasblar haqida asosiy maʼlumotlarni oldindan bilib olish va ular bilan oʻzaro munosabatlarga oldindan tayyorgarlik koʻrish yaxshiroqdir.

3. Menga sinov muddati beriladimi, agar ha boʻlsa qancha davom etadi?

Bu fakt siz ishga tezroq moslashishingizga katta yordam beradi.

4. Kompaniya qanday loyihalar ustida ishlaydi va ishchilarga qanday koʻrsatkichlar qoʻyiladi?

Bu ishga qoʻshilishga va ish beruvchi sizdan nimani kutishini tushunishingizga yordam beradi.

5. Masofadan ishlash imkoniyati bormi? Ish taʼtili vaqtlari qanday rejalashtiriladi?

Agar siz oʻqisangiz yoki boshqa ishingiz ham boʻlsa, ushbu savolga javob, vaqtingizni to'gri rejalashtirishingizga yordam beradi.

6. Xodimlarni qoʻshimcha oʻqitish va rivojlantirish uchun qanday imkoniyatlarga egasiz?

Buni oʻzingiz ham tushunib oldingiz deb oʻylayman.

Bu postni yozish jarayonida oʻylab koʻrsam, tajribamda, bu turdagi savollarni bergan nomzodlar kamdan-kam bo’lgan ekan. 

Yuqoridagi savollarga ish beruvchidan imkoni boricha to'liqroq javob olishga harakat qiling!
Chunki ish beruvchi sizni, ishchi sifatida qabul qilgan taqdirda ham, ish beruvchi tashkilot yoki tashkilot ishchilari, tashkilotning ichki tuzumi sizga maʼqul keldi degani emas!

@samiyev.uz Ochish/sharhlash

2023-03-12 19:18:57 samiyev.uz | programmist blogi pinned «​​Dasturchi qancha haq olishi kerak? Yoxud: Dasturchi o’z mehnatining qiymatini qanday bila-oladi? Kechagina Yandex bosh direktori Elena Bunina, Alfa-Bankning HR bo'limi boshlig'i Marat Ismagulov va bir-necha shu sohaga aloqador kishilar ishtirokida olib…» Ochish/sharhlash

2023-03-12 19:18:57 ​​Dasturchi qancha haq olishi kerak?
Yoxud: Dasturchi o’z mehnatining qiymatini qanday bila-oladi?

Kechagina Yandex bosh direktori Elena Bunina, Alfa-Bankning HR bo'limi boshlig'i Marat Ismagulov va bir-necha shu sohaga aloqador kishilar ishtirokida olib borilgan Деньги пришли podcastini ko’rib chiqdim.

Podcastda hamma uchun og’riqli bo’lgan mavzular ko’tarilgan. Podcast olinganiga ancha bo’lgan bo’lsada, og’riqli mavzular haligacha shundayligicha qolmoqda.

Demak, podcastda menga eng yoqqan va hamma uchun foydali bo’ladi deb o’ylagan savollarim va ularga mutahassislarning javoblarini qisqacha yoritmoqchiman.

Savol: Ishga nomzodlik suhbatida, nomzod birinchi bo’lib pul haqida gap ochgani qanchalik to’g’ri?

Mutahassislar javobi: Aksariyat xollarda kompaniya nomzoddan birinchi bo’lib narx belgilashini kutadi, agar ishchi aytgan narx aslida unga loyiq ko’rishganidan ko’p bo’lsa ham, rozi bo’lishadi. Maqsad boshlang’ich motivition berish uchun.
 
Savol: Olayotgan ish haqi ishchini qoniqtirmasa qanaqa yo’l tutish kerak?

Mutahassislar javobi: Bu haqida kechiktirmasdan bo’lim boshlig’ingizga yoki HRga murojaat qiling. Sizning ichingizda uzoq vaqt norozilik yashasa, keyinchalik kelishuvlar muvoffaqiyatli bo’lishi ehtimolligi kamayadi. Men olayotgan ish haqimdan noroziman deb emas  balkim, men o’sishni xoxlayman, buning uchun mendan nima talab etiladi deb.

Savol: Ishchi boshqa kompaniyadan yaxshiroq taklif olsa qanaqa yo’l tutgani maq’ul bo’ladi?

Mutahassislar javobi: Deylik sizga boshqa kompaniya 1.5, 2 yoki 3 baravar ko’p pul taklif qilayotgan bo’lsa, siz bu haqida bo’lim boshlig’ingizga yoki HRga aytsangiz, bu ochiqchasiga shantaj deb tushiniladi. Shuning uchun bu haqida aytmasdan shunchaki, meni boshqa kompaniyaga ishga taklif qilishdi lekin, men ketmoqchi emasman. Agar qoladigan bo’lsam qanday yo’l tutamiz ma’nosida so’zlashuvni olib borganingiz maq’ul.

Savol: Ishchi o’z mehnatining haqiqiy narxini qayerdan bila-oladi?

Mutahassislar javobi: Haqiqiy naxr degan tushuncha juda mavhumdir. Hozirgi bozor holatida haqiqiy narx deydigan bo’lsak, bu ham har-xil kompaniyalar kesimlarida turlicha bo’lishi mumkin. Hamma o’z imkoniyatidan kelib chiqib va bozorni o'rganib, ish haqi belgilaydi. Bugungi kunda bozorda siz qila-oladigan ishning haqiyqiy qiymatini faqatgina boshqa kompaniyalarda suhbatdan o’tib aniqlab olishingiz mumkin. Lekin bunga qo’l urayotganingizda ehtiyot bo’ling, sizning boshqa joydan ish qidirib yurganingiz, siz va ish beruvchi o'rtasidagi munosabatlarga ta'sir o'tkazishi mumkin.

Yana bir savolni berishlarini kutgandim lekin, afsuski bu savol uchrashuvda tilga olinmadi:

Savol: Dasturchi qancha vaqtda ish joyini almashtirib turishi kerak?

Bu savolga javobni, keyingi postda yoritishga harakat qilib ko'raman. 

@samiyev.uz Ochish/sharhlash

2023-03-11 17:08:37 ​​Metaolam yonginamizda (bo'lishi mumkin-mi?)

Mashhur Rus blogerlaridan biri Yury Dud, Oleg Tinkovdan olgan intervyusida, Dud, AQSHda Tinkovni qonunbuzarlikda aniqlab sud qilishgani haqida aytib berishini so’raydi. Tinkov javob berayotganda sud jarayoni ZOOM platformasida olib borilgani haqida aytib o’tdi. Sud qarori to’laqonli qonuniy deb tasdiqlangan.

Ikki hafta oldin Kolumbiyada ham, sud jarayonlaridan biri Metaolamda bo’lib o’tdi.
Mening tushinishim bo’yicha Yo’l harakati bilan bog’liq sud ishi ko’rib chiqilgan. Uchrashuv taxminan bir soat davom etgan. Bu sudda ham sudyaning qabul qilgan qarori to’liq qonuniy kuchga ega deb topilgan.

ZOOM, GoogleMeet yoki shunga o’xshash video formatidagi majlislar olib boriladigan platformalar kabi, Metaolam ham ushbu bozorda o’z-o’rnini topadi.

Ushbu hodisalarni kuzatib, menda bir savol paydo bo’ldi. O’ylayman-ki, ushbu tizimlarni yaratuvchilar uchun ham muhim masalalardan biri shu bo’lsa kerak.
Savol shundan iborat-ki:
Metaolamda o’tkazilayotgan majlislarda aynan o’sha kishilar ishtirok etishayotganiga qanday qilib ishonch hosil qilish mumkin?

Siz bu haqida nima deb o’ylaysiz, fikringizni izohlarda qoldiring.

@samiyev.uz Ochish/sharhlash