O'rganilgan nochorlik 1965-yilda Martin Seligman va uning ham | An Ordinary Man
O'rganilgan nochorlik
1965-yilda Martin Seligman va uning hamkasblari hayvon yoki odamning bir hodisani boshqasiga bog'lash jarayoni bo'yicha tadqiqot olib borishdi.
Seligman tajribasi qo'ng'iroq chalinishi va undan keyin elektr tokining hayvonga (itga) ozgina ta'sirini o'z ichiga oladi. Bir necha marta takrorlangandan so'ng, it ogohlantirishlarga ular paydo bo'lishidan oldin ham javob bera boshladi. It qo'ng'iroqni eshitishi bilanoq, u allaqachon elektr toki urgandek munosabat bildirgan.
Keyin bu tadqiqotda kutilmagan narsa yuz berdi. Itlar o‘rtadan past panjara bilan bo‘lingan katta katakka joylashtirilgan, itlar bemalol uni ko‘rib, panjaradan sakrab o‘tishi mumkin edi.
Panjaraning bir tomonidagi pol elektr toki ostida edi. Seligman itlarni faqat o'sha tomonga qo'ydi va ozgina kuchlanish berdi. U itlar qafasning xavfsiz tomoniga yugurishlarini kutgan edi, lekin ular shunchaki yerga yotishdi.
Gap shundaki, itlar tajribaning birinchi qismidanoq vaziyatga hech qanday ta’sir o‘tkaza olmasligini tushunib, biron chora ko‘rishdan bosh tortganlar.
Ushbu farazni isbotlash uchun tadqiqotchilar hayvonlarning boshqa guruhini olib kelishdi va tajribada hech qanday tarixga ega bo'lmagan itlar panjaradan sakrab o'tishgan.
Bu holat o'rganilgan nochorlik deb ataladi - odam yoki hayvon negativ vaziyatdan chiqishga harakat qilmaydi, chunki o'tmish ularga bu foydasiz ekanligini o'rgatgan.
@rakhmonalievs_blog
