2022-12-22 09:11:02
Samolyotdagi taom halolmi?
1/2
“Ey moʻminlar, Biz sizlarga rizq qilib bergan narsalarning halol-poklaridan yenglar va agar (chindan) Ollohning Oʻzigagina ibodat qiluvchi boʻlsangizlar, U Zotga shukr qilinglar”. Baqara surasi, 172-oyat ("Qur'oni Azim muxtasar tafsiri", Shayx Alouddin Mansur).
Tunov kuni doʻstlar bilan bir finjondan qahva ichgandik. 2014-yili ʻHavo yo'llariʻ reysida halol ovqat masalasida boʻlgan noxush holatni aytib bersam, yigitlar hayron "reys uchun halol ovqatni alohida buyurtma qilish kerakmi?", deb. "Buni koʻpchilik bilmasa kerak, bitta postlik mavzu ekan", deyishdi va shu gap turtki boʻlib kichikkina bir xotira va undan olingan darsni kanalga qoralab qoʻyay dedim.
Bu voqea ilk bor chet elga chiqish paytimda boʻlgan. 2014-yili iyulda Moskvaga uchayotgan edim. Samolyot koʻtarilgach, styuardessa taom keltirdi. Qarasam, oʻzimizning palovxontoʻra, goʻshtlari bilan. Men esa koʻnglim xotirjam boʻlishi uchun soʻrab olay dedim: "oshning goʻshti halolmi?" Negadir samolyot xodimasiga savolim yoqmadi. Tili oʻrischada chiqqan xodima norozi va qoʻpol ohangda "halol menyu xohlasangiz, oldindan buyurtma qilmadingizmi, men qayerdan bilaman buning halol yoki halol emasligini" deb javob berdi. Oʻzi ilk marta samolyotga chiqishim, kamiga hali bir necha soat uchmasimizdan mana bunday muomala. Uning ovoz ohangidan men ham achchiqlandim. Biroz san-manga borib qoldik, boshqa bir xodim kelib vaziyatni oʻngladi. Men esa ilk parvozimdayoq ikkita katta hayotiy dars oldim:
1. Demak reys uchun halol ovqatni avvaldan yaʼni bilet xarid qilayotgan paytda buyurtma qilish kerak.
2. "Havo yoʻllari"da mijozga muomala qilishni bilmaydigan mana bundaylar ham ishlar ekan.
(Lekin keyinchalik Tokyo va Seul shaharlariga uchadigan reyslarda bunday xodimlarni uchratmadim. Moskvaning yoki u yerga uchadiganlarning bir siri borga oʻxshaydi.)
Oʻshandan beri 4-5 ta aviashirkatning oʻnlab reyslarida uchdim va har safar aviakassadan bilet xarid qilayotganda taomni alohida buyurtma qilishga odatlandim. (Baʼzida biletchilarning oʻzi musulmon ekanligingizni bilib bu haqida soʻraydigan yoki oʻzi biletga toʻgʻridan-toʻgʻri halol menyu kiritib qoʻyadigan holatlar ham boʻlarkan.) Men bilgan aviakompaniyalarning aksarida bunday imkoniyat mavjud.
(Balki boshqa musulmon davlatlardagi aviakompaniyalarda hech bir tanlovsiz halol taom taqdim etilar – aniq bilmayman. Bu haqida bilganlar ma'lumot berishsa, bizga ham ilm bo'lib qoladi.) Agar bilet narxiga taom ham kirsa, halol buyurtma uchun alohida haq to'lanmaydi. Faqat 2017-yili "Air Astana"da halol taom tanlovi yoʻqligi sababli vegetarian menyu buyurtma qilishimga toʻgʻri kelgan. Shuningdek, Alloh taolo bizga ahli kitobning go'shtini halol qilganligi tufayli, agar boshqa tanlov qolmasa, reys uchun yahudlarning "kosher" taomidan buyurishni ham oʻylab koʻrish mumkin.
Halol taom yeyish yaxshi, albatta, lekin parvoz payti bu jarayon har gal sarguzashtga aylanadi. Samolyot koʻtarilib bemalol boʻlgach, styuardessalar aylanib avval halol buyurtma qilgan yoʻlovchilarni topadi. Qoʻlidagi roʻyxatga qarab "siz falonchamisiz, siz halol ovqat buyurgan edingizmi", deb soʻraydi va birinchi sizga ustiga "MOML" (musulmoncha taom) deb yozilgan taom tashlab ketadi. Baʼzida shunday boʻlganki, styuardessa kelib mendan yoki atrofimdagilardan shu savolni soʻrasa yo halol taom bersa, yon-berimizdagi boshqa vatandoshlar hayrat bilan boqishardi: "iya, bizam musulmonmiz, bizgayam halol ovqat kerak", degandek goʻyo. Hatto baʼzilari ochiq aytishgan ham. Juda qiziq va bir vaqtning oʻzida noqulay holat.
Odamlarni tushunsa boʻladi, bu masalaga hech toʻqnashmagan kishi uchun bu, albatta, yangilik. Ayniqsa, "Oʻzbekiston havo yoʻllari"da uchganda har qanday odam keltirilgan taom 100% halol boʻlsa kerak deb yaxshi gumon qilishi turgan gap. Nega? Chunki kompaniya Oʻzbekistonniki, u yerda ham musulmonlar ishlashsa kerak, ovqati ham halol boʻladi-da oʻz-oʻzidan. Aslida ham shundaymi? Bu savolga javobni quyida boshqa bir xotira bilan davom ettirsak.
@javharuz
15 viewsYoqubjon Latifov, 06:11
M
