2023-01-05 06:06:05
Bozor tizimining samaradorligi haqida ko'p eshitgan bo'lsangiz kerak. Lekin, bu nimani anglatishini ko'pchilik tushunmaydi. Samaradorlik haqida gap ketganda birinchi navbatda, mavjud resurslarni optimal taqsimlashni tushunishimiz kerak.
Bizning(Iqtisodchilarning) haqiqatimizning mazmuni shundaki - resurslar cheklangan, ammo bizning ehtiyojlarimiz cheksiz.Tasavvur qilaylik, iqtisodiyotda 100 kishi istiqomat qiladi. Bizda 10 kg qulupnay, 50 kg go'sht va 100 kg kartoshka bor. Ushbu resurslarni odamlar orasida qanday taqsimlash kerak? (Misol shartli ravishda).
Masalan, siz resurslarni olishingiz va odamlar orasida shunchaki teng taqsimlab qo'yishingiz mumkin. Keyin har bir kishi 100 gramm qulupnay, yarim kilogram go'sht va bir kilogramm kartoshka oladi.
Barcha insonlar teng resursga ega bo'ldi.
Bu yerda muammo nimada? Biz bu yerda odamlarning ehtiyojlarini hisobga olmadik.
Masalan, kimnidir qulupnayga allergiyagasi bo'lishi mumkin, kimdir go'shtni printsipial jihatdan iste'mol qilmasligi va kimdir kartoshkani zararli sabzavot deb hisoblashi mumkun, yani odamlarning individual holatini taxminan bila olmaymiz.
Siz, albatta, kim nimani yoqtirishlarini bilish uchun odamlar orasida sorovnoma o'tkazib mahsulotlarni ularning xohish-istaklariga ko'ra taqsimlashingiz mumkin. Ammo, bu erda bir vaqtning o'zida bir nechta muammolar paydo bo'ladi. Birinchidan, so'rovlarni o'tkazish qimmatga tushadi, ko'p vaqt talab qiladi va ularning natijalari savollarning qanday ifodalanganiga yoki hatto kayfiyatga bog'liq bo'lishi mumkin. Masalan sorov vaqtida siz kartoshkani xohlashingiz mumkin, lekin uni olganingizda endi siz ko'proq qulupnayni istab qolishingiz mumkin lekin bu paytda kech bo'lgan bo'lishi mumkin. Ikkinchi muammo shundaki, so'rovlar odamlarning cheklovlari borligini ko'rsatmaydi. Shuning uchun ham odamlarning eng to'g'ri javobi -
men hamma narsani birdan xohlayman qabilida bo'ladi.
Natijada shunchaki tarqatib qo'yish samarasiz bo'lishi mumkin.
Shunday qilib, qaror qabul qilish uchun bizga imkoniyatlar va ehtiyojlarini to'liq muvozanatlashtiradigan raqobatbardosh bozor kerak bo'ladi.
Xo'sh agar tovarlarni (resurslarni) egalariga shunchaki tarqatib qo'yish samarali bo'lmasa nima qilish kerak?
Javobi oddiy - xar bir tovarga narx belgilab, qolgan ishni bozorning o'ziga qoyib berish kerak xolos. Bozor xar bir iqtisodiy agenting xoxish istaklarini hisoblab narx orqali ularga signal yuboradi.
Narx - bu iqtisodiyot ehtiyojlari va uning imkoniyatlari to'g'risidagi ma'lumotlarni o'z ichiga olgan maxsus indeks. Muxtasar qilib aytganda narx tranzaksiyalar ustida to'g'ri proporsiya o'rnatishga yordam beradi.
https://t.me/LAW_OF_LIFEE
28 views03:06