Инсоф ҳақида Баъзида инсоф тушунчаси ҳақида инсоф нима, у қан | Ислом молияси | Islom moliyasi

Инсоф ҳақида

Баъзида инсоф тушунчаси ҳақида инсоф нима, у қандай ўлчов? инсоф тушунчаси шариатда борми? инсоф қилиш деганда нима қилиш керак? каби саволларни, нарх-навони бозор белгилайди, инсоф билан нарх қўйиш деган нарса йўқ, инсоф деган тушунча фақат ўзбекларда / ўзбек тилида бор деган фикрларни эшитиб қоламиз.
Куни кеча http://old.muslim.uz/ сайтида бир қичкина мақолага кўзимиз тушиб қолди. Мақола Ҳазрати Али (р.а)нинг ўз ўғиллари Ҳасан (р.а)га қилган қуйидаги чиройли ва мазмунли ўгитларидан иборат экан. Шу ўгитни инсофга оид деб билиб, сизлар билан ҳам бўлишишга қарор қилдик.

«Эй ўғлим! Ўзинг билан ўзгалар ўртасидаги муомалангда ўз нафсингни мезон қил. Ўз нафсинг учун яхши кўрган нарсангни биров учун ҳам яхши кўр. Ўз нафсинг учун ёмон кўрган ишингни бировга нисбатан ҳам раво кўрма. Ўзингга зулм қилинишини ёқтирмаганинг каби бировга ҳам зулм қилма. Ўзингга (Аллоҳ томонидан) эҳсон-яхшилик қилинишини севганингдек, ўзгаларга ҳам эҳсон-яхшилик қил. Бировнинг хулқида хунук санаганинг ишни ўз хулқингда ҳам хунук санагин. Ўзганинг феълида гўзал санаганинг ишларни ўз нафсинг учун ҳам гўзал ва керакли деб бил. Билмаган нарсангни гапирма. Билган нарсангни гапир. Ўзингга қарата айтилишини ёқтирмаганинг сўзни бировга ҳам гапирма».

Албатта, ушбу ўгитнинг асоси Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг қуйидаги ҳадиси шарифларига етиб боради:
“Сизлардан бирортангиз ўзи яхши кўрган нарсасини биродарига раво кўрмагунча мўмин бўла олмайди”, деганлар (Бухорий ривояти). Бу ҳадис шарҳида уламолар “мўмин бўла олмайди” жумласини “чинакам мўмин бўла олмайди”, деб шарҳлаганлар.

Юқоридагилардан келиб чиқадиган бўлсак, инсоф – адолат билан иш қилиш, инсон ўзига нисбатан қандай муносабат қилинишини истаса, ўзи ҳам бошқаларга ҳам шундай муносабат қилиши дейиш мумкин экан. Валлоҳу аълам.