2020-08-19 21:41:02
Бугун Apple капитализацияси биржада икки триллион АҚШ долларига етди ва компания ўз рекордини янгилади. Икки триллион доллар бу Ўзбекистоннинг қарийб 30 йиллик ялпи ички махсулотидир.
Умуман дунёда глобал йирик ташкилотларнинг аҳамияти ҳар қачонгидан ҳам муҳим бўлиб, кўплаб ширкатлар ҳатто йирик мамлакатларданда қудратлироқ иқтисодий машинага айланишди. Қизиқарли маълумот, Форбес рейтинги бўйича дунёнинг энг йирик 2000 та ширкатининг активлари 162 триллион долларга баҳоланган экан. Буни қанчалик катта сумма эканлигини тушиниш учун бошқа рақамлар билан солиштириб кўриш керак. Масалан, ер сайёраси бўйлаб 2016 йилда умумий 77 триллион долларлик маҳсулот ишлаб чиқарилган. Дунёнинг энг қудратли мамлакати АҚШнинг бир йиллик ялпи ички маҳсулоти 17 триллион, Россия давлатининг бир йиллик ялпи ички маҳсулоти 1.2 триллион доллар. 2000талик рейтингда дунёнинг барча ривожланган давлатларидан компаниялар бор, АҚШдан 579та, Россиядан 27та. Афсуски, ҳозирча биздан рейтингда бир дона ҳам ширкат мавжуд эмас.
Ўзбекистоннинг 2016 йилдаги ялпи ички маҳсулоти 67 миллиард долларга тенг. Бу рақамни рейтингдаги ширкатларнинг баҳоси билан солиштириб кўришингиз мумкин. Шунда бугун айрим йирик компаниялар ҳатто давлатларданда муҳимроқ аҳамиятга эга бўлганини кўрасиз.
Жаҳон бозорида ўз ўрнига эга бўлган йирик ширкатларни яратилиши, ўша ширкатлар атрофида бутун бошли иқтисодиётнинг ривожланишига олиб келади. Масалан, Apple компаниясида расман 100 000га яқин ишчини ишлатиши билан бирга, бир миллиондан зиёд қўшимча иш ўрни яратганликни даво қилади. Булар Apple ускуналари учун программа ишлаб чиқарувчи дастурчилар, хизмат марказлари ишчилари ва бошқа бошқалар. Яъни 100 000га яқин ишчиси бор Apple ўз атрофида тахминан бир миллион одамни иш билан таъминлаябди. Шу учун ҳам қайси соҳада бўлишидан қатъий назар иқтисодиётни локомотиви бўла оладиган йирик ширкатларга еҳтиёж бор. Биз жаҳон иқтисодиётида муҳим ўрин эгаллашимиз учун мамлакат фаҳри бўладиган йирик ширкатларнинг пайдо бўлиши жуда муҳим.
Кейинги йилларда йирик ширкатлар шаклланиши учун биз солиқ ва банк тизимини такомиллаштиришимиз, монополияни енгиб иқтисодиётнинг либераллаштиришимиз, сўз эркинлиги ва мол-мулк ҳуқуқини кафолатлашимиз, қонун устуворлигини ва судларнинг тўлиқ мустақиллигини таъминлашимиз, инфраструктурага (транспорт, энергия, интернет) инвестициялар қилишимиз, шунингдек малакали кадрлар чиқиши учун юқори савияли таълимни яратишимиз керак. Бугунги реаллик шунақаки, кечагача бизда сабабсиз 50 кун компаниялар учун йирик реклама майдони бўлган Facebook ишламай қолди. Ҳатто бугун ҳам блок тўлиқ ечилмаган шекилли, ВПН орқали ишлагандан секинроқ ишламоқда.
Сал кам тўрт йил олдин бошланган реформалар Ўзбекистонни етарлича ўзгартиролди, тадбиркор сифатида буни ўзим яхши ҳис қилиб туримман. Лекин, бу этарли эмас. Биз замонавий дунёдан, тараққиётдан бир неча ўн йилга ортда қолиб кетганлигимизни эсдан чиқармаслигимиз керак. Энг муҳими иқтисодиётимизни бир қарор ёки фармойиш билан ривожлантириб бўлмайди, бир қонун ёки хохиш билан 2000талик рейтингга кирадиган йирик ширкат яратиб бўлмайди. Агар яқин 10 йилларда мана шу рейтингга 5-6 ташкилотимиз кириб борса, манимча Шавкат Мирзиёев тарихга улкан реформатор сифатида қолади.
Credit: allaevuzb
Telegram | Instagram | Facebook
476 viewsedited 18:41